بررسی بهینه سازی جوانه زنی بذر و امکان کشت جنین در سه گونه وحشی بادام و بادام تلخ

بادام با نام علمی d.a.webb, syn.p. amygdalus prunus dulcis (mill.) متعلق به خانواده ی rosaceae می باشد. توده های وحشی گونه های بادام گستره ی وسیعی از فرم های جغرافیایی و مورفولوژیکی را نشان می دهند که در سر تا سر قسمت های آسیای مرکزی و جنوب غربی آن پراکنده هستند. وجود خفتگی در ژنوتیپ های وحشی استفاده نمودن از آنها به عنوان ذخایر ژنتیکی و یا جهت پایه برای گونه های اهلی و همچنین قدرت ارزیابی جوانه زنی بذور را با مشکل مواجه می سازد. یکی از مهم ترین دلایل طولانی بودن دوره ی جوانه زنی بذور جنس prunus به دلیل وجود خفتگی مرکب در این بذور است. به صورتی که پوسته ی خارجی بذور عامل خفتگی فیزیکی و خفتگی جنین، عامل خفتگی فیزیولوژیکی بذر است. لذا یافتن روش هایی که بتواند به بهترین نحو ممکن باعث کاهش خواب بذور این گیاهان گردد ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر با هدف بررسی روش های بهینه سازی جوانه زنی بذر و امکان کشت جنین در 3 گونه وحشی بادام و بادام تلخ در قالب 4 آزمایش با عناوین بررسی تأثیر تیمارهای اسکاریفه و طول دوره ی استراتیفه بر درصد جوانه زنی بذور، طول ریشه چه و طول ساقه چه، بررسی تأثیر تیمار های اسید جیبرلیک، اسکاریفه و استراتیفه نمودن بر درصد و سرعت جوانه زنی بذور 4 گونه بادام ارژن، بادامک، تلخ و تنگرس، بررسی تأثیر دما، لپه، اسید جیبرلیک بر درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه ریز نمونه های 3 گونه بادام ارژن، بادامک و تلخ در محیط کشت ms و بررسی تأثیر بنزیل آدنین و ایندول بوتیریک اسید بر درصد ریشه زایی، ساقه زایی و کالوس زایی و طول و قطر ریشه چه و ساقه چه در ریز نمونه های بادامک صورت گرفت. تمامی آزمایش ها به صورت طرح فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سال 1389 در آزمایشگاه تخصصی علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد انجام شد. با توجه به نتایج بدست آمده از تمامی آزمایش ها می توان گفت که ژنوتیپ عامل تعیین کننده در پاسخ دهی به تیمار های مورد استفاده است و کشت درون شیشه ای می تواند به عنوان یک روش منفرد و کاربردی برای بهینه سازی جوانه زنی گونه های مختلف به خصوص گونه های وحشی بکار برده شود، چرا که با استفاده از این روش سرعت جوانه زنی و موفقیت رسیدن به دانهال تا چندین برابر افزایش می یابد. نتایج آزمایش اول نشان داد که حذف پوسته، تیمار سرمادهی 135 روزه باعث افزایش درصد جوانه زنی بذور می گردد. نتایج آزمایش دوم نیز نشان داد که حذف پوسته و تیمار هورمونی بذور با محلول اسید جیبرلیک 300 میلی گرم در لیتر باعث افزایش درصد جوانه زنی بذور می گردد. با توجه به نتایج آزمایش سوم وجود 5 میلی گرم در لیتر اسید جیبرلیک در محیط کشت و استفاده از ریز نمونه جنین و عدم سرمادهی بذور باعث افزایش درصد جوانه زنی ریز نمونه ها گردیده است. در تمامی 3 آزمایش مورد نظر گونه ی بادامک بالاترین درصد جوانه زنی را به خود اختصاص داده است. با توجه به نتایج آزمایش چهارم می توان گفت که کاربرد هورمون ایندول بوتیریک اسید بیشتر باعث افزایش کالوس زایی گردیده است، و هورمون های ایندول بوتیریک اسید و بنزیل آدنین به ترتیب بر صفات ریشه و ساقه اثرگذار بوده اند.